معرفی کلی بلوک یونولیتی
بلوک سقفی یونولیتی، یکی از محصولات ساخته شده از پلی‌استایرن انبساطی (Expanded Polystyrene یا EPS) است که به نام عمومی «یونولیت» نیز شناخته می‌شود. این ماده سفیدرنگ، بسیار سبک و فشرده بوده و از ترکیبی از مشتقات نفتی و پلیمرها (حدود ۵٪ مواد جامد) و هوای فشرده (حدود ۹۵٪ از ساختار آن) تشکیل شده است. این ساختار خاص باعث می‌شود یونولیت خواص فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فردی داشته باشد که آن را برای صنعت ساختمان‌سازی به گزینه‌ای ممتاز تبدیل کرده است.
چرا بلوک سقفی یونولیتی در ساختمان‌سازی اهمیت دارد؟
بلوک‌های سقفی یونولیتی به عنوان جایگزینی برای بلوک‌های سیمانی یا سفالی در سقف‌های تیرچه‌بلوک، مزایای فنی و اقتصادی متعددی را فراهم می‌کنند:
-
سبک‌تر کردن بار مرده سقف و در نتیجه مقاوم‌تر کردن سازه در برابر زلزله
-
افزایش سرعت اجرای سازه سقف
-
کاهش هزینه‌های نهایی پروژه
-
ایجاد عایق صوتی، حرارتی و رطوبتی مؤثر در ساختمان
چگالی یا دانسیته یونولیت چیست؟
دانسیته (Density) یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یونولیت است که به معنای میزان جرم در حجم مشخصی از یونولیت (کیلوگرم بر مترمکعب) تعریف می‌شود. دانسیته بالاتر، به معنی یونولیتی فشرده‌تر، مقاوم‌تر، سنگین‌تر و البته گران‌تر است.
نمونه‌هایی از کاربرد یونولیت با دانسیته‌های مختلف:
-
دانسیته 10-12: برای بسته‌بندی کالاهای سبک
-
دانسیته 20-25: مناسب برای سقف ساختمان‌های مسکونی
-
دانسیته 30-40: در درب‌های ضد سرقت یا سقف‌های صنعتی که به عایق کاری قوی‌تری نیاز دارند
-
دانسیته 40 به بالا: استفاده در سازه‌های مقاومتی یا قطعات حساس صنعتی
مزایای استفاده از بلوک سقفی یونولیتی
1. وزن بسیار سبک
هر چه بار مرده ساختمان کمتر باشد، ایمنی آن در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله بیشتر است. وزن پایین بلوک‌های یونولیتی، کاهش بار سقف را به دنبال دارد.
2. کاهش هزینه‌های ساخت
-
کاهش نیاز به تیرچه و بتن
-
کاهش مصرف آهن و میلگرد
-
کاهش هزینه حمل و نقل
-
نیاز کمتر به نیروی انسانی برای اجرا
3. مقاومت بالا در برابر رطوبت
یونولیت‌ها سلول بسته هستند، یعنی رطوبت در آنها نفوذ نمی‌کند و در مناطق مرطوب بهترین عملکرد را دارند.
4. عایق حرارتی مؤثر
از هدر رفت انرژی جلوگیری می‌کنند. در تابستان مانع ورود گرما و در زمستان مانع خروج آن می‌شوند، که باعث کاهش مصرف انرژی در سیستم‌های تهویه و گرمایشی می‌شود.
5. عایق صوتی مناسب
با جذب و کاهش انتقال صوت بین طبقات و واحدها، نقش مهمی در آسایش صوتی ساکنان ایفا می‌کند.
6. قابلیت بازیافت
یونولیت را می‌توان خرد، ذوب یا مجدداً قالب‌گیری کرد، بنابراین آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد می‌کند.
7. مقاوم در برابر فشار و ضربه
برخلاف ظاهر سبک و شکننده‌اش، در چگالی‌های بالا بسیار مقاوم است و تحت فشارهای ایستا (در سقف) کارآمد است.
8. اجرای آسان
-
برش‌پذیر با ابزار ساده مانند اره
-
قابلیت ایجاد شیار برای عبور لوله و کابل
-
امکان برچسب‌گذاری، لمینت‌کاری و حتی نقاشی
9. ضد حشره و ضد آفت
هیچ گونه مواد آلی برای رشد حشرات در آن وجود ندارد.
10. مقاومت در برابر آتش (نسبی)
برخی از یونولیت‌ها به کمک ترکیبات ضدحریق، تا ۲ ساعت در برابر آتش‌سوزی مقاوم هستند، اما این مقاومت به کیفیت مواد اولیه بستگی دارد.
معایب بلوک سقفی یونولیتی
1. اشتعال‌پذیری بالا
اگرچه برخی انواع آن با مواد کندسوز ترکیب می‌شوند، اما یونولیت به‌صورت ذاتی ماده‌ای قابل اشتعال است و ممکن است در حریق گازهای سمی تولید کند.
2. مقاومت کم در برابر برخی مواد شیمیایی
مانند حلال‌ها (تینر، بنزین، رنگ‌های روغنی قوی) و برخی مواد نفتی که می‌توانند باعث خوردگی یا ذوب سطح یونولیت شوند.
3. اثر منفی بر لایه ازون (در برخی مدل‌های قدیمی)
در گذشته، برخی تولیدکنندگان برای فرآیند انبساط یونولیت از گازهای CFC استفاده می‌کردند که برای لایه اوزون مضر بود. اکنون استفاده از این گازها در بسیاری از کشورها ممنوع شده است.
ویژگی فنی بلوک سقفی یونولیتی
-
جنس: پلی‌استایرن انبساطی (EPS)
-
رنگ: سفید
-
چگالی متغیر: از ۱۰ تا ۴۰ کیلوگرم بر مترمکعب
-
شکل ظاهری: مکعب یا مستطیل با شیارهای مخصوص قرارگیری در تیرچه
-
قابلیت بازیافت: دارد
-
مقاومت در برابر آتش: محدود (با افزودنی کندسوز تقویت می‌شود)
کاربردهای گسترده یونولیت در صنایع مختلف
الف) در صنعت ساختمان‌سازی:
-
ساخت سقف تیرچه بلوک
-
پر کردن فضای خالی کف و دیوارها
-
عایق‌کاری حرارتی و صوتی
-
ساخت نماهای سبک
-
جایگزین بلوک‌های سیمانی و سفالی
ب) در صنعت بسته‌بندی:
-
بسته‌بندی وسایل الکترونیکی حساس
-
حمل‌ونقل تجهیزات پزشکی
-
بسته‌بندی غذاهای یخ‌زده یا فریزری
ج) در حمل و نقل و شیلات:
-
ساخت جعبه‌های حمل ماهی، گوشت، خون
-
ظروف مخصوص حمل آبزیان
-
یونولیت‌های مقاوم برای یخدان و سردخانه‌ها
د) در صنایع دیگر:
-
خودروسازی (به عنوان جذب‌کننده ضربه)
-
تولید ماکت‌های معماری و تبلیغاتی
-
ساخت سازه‌های سبک نمایشی
-
استفاده در راه‌سازی و زیرسازی راه‌آهن
عوامل مؤثر بر قیمت بلوک سقفی یونولیتی
-
دانسیته یا چگالی: هر چه چگالی بیشتر، قیمت بالاتر.
-
ابعاد و ضخامت ورق یا بلوک
-
افزودنی‌های مقاومتی (ضد حریق، ضد رطوبت)
-
نوسانات قیمت مواد اولیه نفتی
-
فصل و میزان تقاضا (افزایش تقاضا در تابستان = افزایش قیمت)
-
میزان تولید کارخانه و برند سازنده
دانسیته یا چگالی یونولیت چه اهمیتی دارد؟
چگالی یا دانسیته در واقع نشان‌دهنده وزن یونولیت در واحد حجم است. به زبان ساده‌تر، هرچه دانسیته بیشتر باشد، یونولیت فشرده‌تر، مقاوم‌تر و گران‌تر خواهد بود.
| دانسیته | کاربرد |
|---|---|
| 10-15 kg/m³ | بسته‌بندی سبک |
| 20-25 kg/m³ | سقف ساختمان‌های معمولی |
| 30-40 kg/m³ | سازه‌های مقاوم، درب‌های ضد سرقت، عایق تخصصی |
مزایای استفاده از بلوک سقفی یونولیتی
1. وزن سبک و کاهش بار مرده سازه
سبک بودن یونولیت باعث کاهش بار سقف و در نتیجه مقاومت بیشتر در برابر زلزله می‌شود. این ویژگی برای ساختمان‌سازی در مناطق زلزله‌خیز اهمیت زیادی دارد.
2. عایق حرارتی عالی
بلوک سقفی یونولیتی به خوبی از هدر رفت انرژی جلوگیری می‌کند. با استفاده از آن، دمای ساختمان در تابستان خنک و در زمستان گرم باقی می‌ماند. این ویژگی منجر به کاهش هزینه‌های مصرف انرژی خواهد شد.
3. عایق صوتی
ساختار یونولیت به گونه‌ای است که انتقال صدا بین طبقات و واحدها را کاهش می‌دهد. در مجتمع‌های مسکونی و تجاری، این ویژگی آسایش صوتی را برای ساکنین به ارمغان می‌آورد.
4. مقاوم در برابر رطوبت
سلول‌های بسته یونولیت اجازه نفوذ آب و رطوبت را نمی‌دهند. این خصوصیت از رشد کپک، قارچ و تخریب مصالح ساختمانی جلوگیری می‌کند.
5. صرفه‌جویی در زمان و هزینه ساخت
با کاهش نیاز به بتن، میلگرد و نیروی انسانی، زمان اجرای پروژه کاهش و بهره‌وری افزایش می‌یابد. از طرفی، حمل‌ونقل بلوک یونولیتی بسیار آسان و ارزان است.
6. نصب آسان و انعطاف‌پذیر
یونولیت به راحتی با ابزار ساده مانند اره یا کاتر برش داده می‌شود. همچنین قابلیت اجرای شیار برای عبور سیم و لوله را دارد.
7. مقاومت در برابر حشرات و آفات
یونولیت ماده‌ای استریل است که محیط مناسبی برای رشد باکتری یا نفوذ حشرات ندارد.
8. دوستدار محیط زیست
یونولیت کاملاً قابل بازیافت است و در صورت مدیریت صحیح، هیچ آسیبی به محیط زیست نمی‌رساند.
معایب استفاده از بلوک یونولیتی
1. اشتعال‌پذیری
بلوک یونولیتی در برابر آتش مستقیم قابل اشتعال است. البته تولیدکنندگان امروزی از مواد افزودنی کندسوز استفاده می‌کنند که تا ۲ ساعت در برابر آتش مقاومت دارد.
2. حساسیت به مواد شیمیایی
برخی حلال‌ها و سوخت‌ها می‌توانند باعث تخریب ساختار یونولیت شوند؛ برای مثال تینر، بنزین یا برخی رنگ‌های صنعتی.
3. اثرات زیست‌محیطی در تولیدات غیراستاندارد
در صورت استفاده از کلروفلوروکربن‌ها (CFC) در تولید، ممکن است این ماده به لایه اوزون آسیب بزند. بهتر است از برندهای معتبر و دارای تاییدیه‌های زیست‌محیطی خرید کنید.
کاربردهای متنوع بلوک یونولیتی
-
سقف ساختمان‌های مسکونی و صنعتی
-
عایق‌کاری دیوارها، کف و نما
-
ساخت استودیوهای ضبط صدا
-
ساخت ماکت، دکوراسیون نمایشگاهی و کارهای هنری
-
بسته‌بندی وسایل حساس الکترونیکی یا دارویی
-
ساخت یخدان، سردخانه، ظروف حمل ماهی و گوشت
-
استفاده در خودروسازی برای قطعات سبک و جذب ضربه
-
پر کردن فضاهای خالی در راه‌سازی و ریل‌گذاری
عوامل مؤثر بر قیمت یونولیت سقفی
قیمت هر مترمربع یونولیت بسته به فاکتورهای زیر تغییر می‌کند:
-
دانسیته یا چگالی
-
ابعاد بلوک (طول، عرض، ارتفاع)
-
کیفیت مواد اولیه (ایرانی یا خارجی)
-
ضدحریق بودن یا نبودن
-
برند تولیدکننده
-
فصل خرید (تابستان تقاضا بیشتر است)
-
هزینه‌های حمل و برش
جمع‌بندی
بلوک سقفی یونولیتی، به دلیل مزایای قابل توجه از جمله سبک بودن، عایق بودن، اجرای سریع، هزینه مناسب و بازیافت‌پذیری، یکی از بهترین گزینه‌ها در سیستم‌های ساختمانی مدرن است. اگرچه این محصول معایبی مانند اشتعال‌پذیری دارد، اما با انتخاب برندهای معتبر و استفاده از یونولیت‌های کندسوز، می‌توان این مشکل را تا حد زیادی کنترل کرد.
